ویروس HPV چیست؟ علائم، راه‌های انتقال و روش‌های تشخیص
آیا می‌دانستید بیش از ۸۰ درصد افراد در طول زندگی خود حداقل یک‌بار به ویروس HPV مبتلا می‌شوند — بدون آن‌که خودشان بدانند؟
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین ویروس‌های منتقله از راه تماس جنسی است که در اغلب موارد بی‌علامت باقی می‌ماند، اما در برخی افراد می‌تواند باعث بروز زگیل‌های تناسلی یا حتی سرطان شود.
در این مقاله از باشگاه کارآموزی ایران قصد داریم به زبان ساده درباره‌ی این ویروس، راه‌های انتقال، روش‌های تشخیص و پیشگیری صحبت کنیم.
ویروس HPV چیست؟
HPV یا Human Papilloma Virus گروهی از بیش از ۱۰۰ نوع ویروس است که پوست و غشاهای مخاطی بدن (مانند ناحیه تناسلی، دهان و گلو) را درگیر می‌کند.
بعضی از انواع HPV کم‌خطر هستند و فقط زگیل ایجاد می‌کنند، اما برخی دیگر پرخطر بوده و می‌توانند باعث تغییرات سلولی و در نهایت سرطان دهانه رحم، مقعد یا گلو شوند.
راه‌های انتقال ویروس HPV
اصلی‌ترین راه انتقال ویروس HPV تماس مستقیم پوست با پوست در زمان رابطه جنسی است. اما راه‌های دیگر هم وجود دارد:
• تماس پوستی یا مخاطی با فرد آلوده (حتی بدون رابطه جنسی کامل)
• انتقال از مادر به نوزاد در زمان زایمان (در موارد نادر)
• استفاده مشترک از وسایل شخصی در صورت وجود زخم یا تماس پوستی
نکته مهم: استفاده از کاندوم می‌تواند احتمال انتقال را کاهش دهد اما به صفر نمی‌رساند، چون ویروس از طریق تماس پوستی هم منتقل می‌شود.
علائم و نشانه‌های ویروس HPV
در اغلب موارد، عفونت HPV بدون علامت است و خودبه‌خود توسط سیستم ایمنی بدن از بین می‌رود.
اما در بعضی افراد ممکن است علائم زیر دیده شود:
در زنان:
• زگیل تناسلی (برجستگی‌های کوچک یا خوشه‌ای)
• تغییرات سلولی در دهانه رحم (قابل مشاهده در پاپ اسمیر)
• گاهی ترشحات یا خارش
در مردان:
• زگیل تناسلی در آلت یا اطراف مقعد
• زگیل در دهان یا گلو (در موارد خاص)
برخی از انواع پرخطر HPV ممکن است سال‌ها بدون علامت بمانند و تنها از طریق آزمایش تشخیص داده شوند.
روش‌های تشخیص ویروس HPV
تشخیص قطعی ویروس HPV فقط از طریق آزمایش انجام می‌شود. در آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
• تست HPV DNA: شناسایی ژنوم ویروس در نمونه سلولی (دقیق‌ترین روش تشخیص)
• آزمایش پاپ اسمیر (Pap Smear): بررسی تغییرات سلول‌های دهانه رحم
• تست PCR برای HPV: تشخیص نوع ویروس (کم‌خطر یا پرخطر)
در دوره کارآموزی آزمایشگاه تشخیص پزشکی باشگاه کارآموزی ایران، کارآموزان به‌صورت عملی با روش انجام تست‌های HPV و PCR آشنا می‌شوند.
درمان ویروس HPV
در حال حاضر درمان قطعی برای خود ویروس وجود ندارد، اما بدن در بیشتر موارد می‌تواند طی چند ماه تا دو سال ویروس را از بین ببرد.
درمان‌ها بیشتر برای علائم ناشی از ویروس انجام می‌شوند:
• درمان زگیل تناسلی با لیزر، کرایوتراپی یا دارو
• پیگیری منظم در صورت عفونت نوع پرخطر
• انجام تست پاپ اسمیر دوره‌ای
واکسن HPV (گارداسیل و سرواریکس)
خوشبختانه واکسن‌هایی برای پیشگیری از انواع پرخطر HPV وجود دارند.
دو نوع واکسن شناخته‌شده عبارت‌اند از:
• Gardasil (گارداسیل)
• Cervarix (سرواریکس)
بهترین زمان تزریق واکسن بین ۹ تا ۲۶ سالگی است و در سه نوبت (۰، ۱ و ۶ ماه) تزریق می‌شود.
واکسیناسیون می‌تواند تا ۹۰٪ از عفونت‌های HPV پیشگیری کند.
پیشگیری از ابتلا به ویروس HPV
• تزریق واکسن HPV
• رعایت رفتار جنسی ایمن
• انجام منظم آزمایش پاپ اسمیر و HPV
• تقویت سیستم ایمنی بدن (تغذیه و سبک زندگی سالم)
سؤالات متداول درباره ویروس HPV
۱. آیا HPV درمان قطعی دارد؟
خیر، اما در بیشتر افراد بدن خودبه‌خود ویروس را پاک می‌کند.
۲. آیا فقط زنان باید آزمایش دهند؟
خیر، مردان نیز می‌توانند ناقل ویروس باشند و در برخی موارد آزمایش توصیه می‌شود.
۳. آیا واکسن HPV برای افراد متأهل مفید است؟
بله، حتی در افراد متأهل نیز تزریق واکسن می‌تواند از ابتلا به انواع جدید ویروس جلوگیری کند.
جمع‌بندی
ویروس HPV یکی از مهم‌ترین عفونت‌های انسانی است که آگاهی درباره آن نقش زیادی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام دارد.
اگر به یادگیری روش‌های تشخیص HPV و سایر آزمایش‌های تخصصی علاقه‌مندید، پیشنهاد می‌کنیم در دوره کارآموزی آزمایشگاه تشخیص پزشکی شرکت کنید.
شروع دوره: ۱۰ آبان‌ماه
تهران و شیراز
اعطای مدرک جهاد دانشگاهی و بین‌المللی IQC انگلستان
